Faaliyetlerimizin gezegenimiz üzerinde bir etkisi olduğunu ve bunun hesaplanabildiğini biliyor muydunuz? Bu etkinin adı karbon ayak izi. Hem bireyler hem de kurumlar özelinde hesaplanabilen bu iz, ulaşım tercihleri, yeme alışkanlıkları, enerji kullanımı, alışveriş gibi günlük alışkanlıklarımızdan tutun da işletmelerin üretim süreçlerine kadar tüm faaliyetlerimizin gezegende bıraktığı izi ifade ediyor. Peki karbon ayak izi nasıl hesaplanır? Gelin ayrıntılı olarak inceleyelim.

Karbon ayak izi nedir? Nasıl hesaplanır?

Karbon ayak izi faaliyetlerimiz sonucu atmosfere yayılan karbondioksit ve metan dahil tüm sera gazlarının (CO2) ton eşdeğeri cinsinden miktarıdır. Tıpkı bireylerin her birinin kendi kişisel karbon ayak izine sahip olması gibi, şirketler de üretim aşamasında veya ürünlerin taşınması sırasında karbondioksit, metan, hidroflorokarbonlar gibi sera gazı üretir.

Bir bireyin ve kuruluşun karbon ayak izi, gerçekleştirdiği faaliyetlerle doğrudan veya dolaylı olarak saldığı tüm sera gazı emisyonlarını içerir. Bireyler için doğrudan karbon ayak izi, yeme alışkanlıklarımız, ulaşım tercihlerimiz, elektrik ve su kullanımımız gibi günlük hareketlerimiz sırasında doğrudan sebep olduğumuz karbon salımıdır. Bireyler için dolaylı karbon ayak izi ise, kullandığımız ürünlerin üretimi, taşınması ve doğada yok olmaları sırasında yani tüm yaşam döngüsü boyunca açığa çıkan sera gazlarının karbon cinsinden miktarıdır.

“Karbon ayak izi faaliyetlerimiz sonucu atmosfere yayılan karbondioksit ve metan dahil tüm sera gazlarının (CO2) ton eşdeğeri cinsinden miktarıdır. Tıpkı bireylerin her birinin kendi kişisel karbon ayak izine sahip olması gibi, şirketler de üretim aşamasında veya ürünlerin taşınması sırasında karbondioksit, metan, hidroflorokarbonlar gibi sera gazı üretir.”

Şirketlerin sera gazı emisyonlarını değerlendirmede ise “Kapsam 1, 2 ve 3” ifadeleri kullanılıyor. Şimdi gelin bunları biraz açalım.
- Kapsam 1 şirkete ait ve kontrol edilen kaynaklardan meydana gelen doğrudan emisyonlardır. Diğer bir deyişle emisyonlar, firma düzeyinde bir dizi faaliyetin doğrudan sonucu olarak atmosfere salınır.
- Kapsam 2, bir şirketin satın aldığı ısı, elektrik, buhar gibi enerjilerin üretiminden kaynaklanan dolaylı emisyonlardır.
Kapsam 3 ise şirketin değer zincirinde meydana gelen, Kapsam 2’ye dahil olmayan tüm dolaylı emisyonlardır.

İşte bu üç ayrı aşamada ölçülen emisyonlar ISO ve Sera Gazı Protokolündeki kriterlere göre değerlendiriliyor ve karbon ayak izi hesaplaması yapılıyor.

SOCAR Karbon Ayak İzi Hesaplama Sistemi nedir?

SOCAR Türkiye olarak işletmelerin karbon ayak izlerini kolayca hesaplayabilmeleri için hayata geçirdiğimiz ‘SOCAR Karbon Ayak İzi Hesaplama Sistemi’ ile şirketlerin
- Enerji,
- Operasyon,
- Proses ve
- Diğer misyon kaynaklarından meydana gelen karbon ayak izlerini hesaplıyoruz.

Hesaplamaya başlamadan önce kullanıcılar belirleniyor, tesis kırılımları yapılıyor, hangi emisyon kaynaklarının hesaplanacağı tespit ediliyor.

Enerji bölümünde karbon ayak izi ‘Yakıt Tüketimi’, ‘Elektrik Tüketimi’ ve ‘Jeneratör’ olmak üzere 3 ana emisyon başlığına ayrılarak hesaplanıyor.

Operasyon bölümünde ‘Kaçak Gazlar’, ‘Yangın Tüpleri’ ve ‘Kimyasallar’ olmak üzere 3 emisyon başlığı inceleniyor. Burada hem satın almaların hem de kaçak gazların karbon ayak izi hesaplanıyor.

Ulaşım başlığında ulaşım faaliyetlerinden kaynaklanan karbon ayak izi ‘Şirket Araçları’, ‘Uçuşlar’, ‘Çalışan Ulaşımı’ ve ‘Lojistik’ olmak üzere 4 aşamada hesaplanıyor.

Proseste kullanılan sera gazı etkisi olan tüm kimyasalların karbon ayak izi hızlı bir şekilde hesaplanabiliyor. Tesisinizde kullandığınız kimyasalların karbon ayak izi ‘Tüketim Miktarı’ ve ‘Tüketim Tarihi’ olmak üzere 2 adımda hesaplanıyor. Hesaplamalara, kimyasal envanterinde en fazla kullanılan 5 kimyasal ile başlanıyor ve zamanla kimyasal sayısı artırılıyor.

Ve son olarak Diğer Emisyon Kaynakları bölümünde, şirketiniz tarafından satın alınan kâğıt ve karışık evsel atıklardan kaynaklanan karbon ayak izi hesaplanıyor. Buradaki Kapsam 3 emisyon kaynakları şirket özelinde eklemeler yapılarak çeşitlendiriliyor

Biz de Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nı rehber alan, düşük karbonlu enerjiye öncülük eden sorumlu bir şirket olarak emisyonlarımızı düzenli olarak takip ediyor ve raporluyoruz. 2035 yılı itibarıyla Kapsam 1 ve Kapsam 2 emisyonlarında yüzde 40 azaltım, 2050 yılı itibarıyla ise net sıfır emisyon hedefliyoruz. Sürdürülebilir bir gelecek ve karbon ayak izimizi azaltmak için üzerimize düşeni yapıyor, bugünün sorumluluğuyla yarın için çalışıyoruz.