Enerji ihtiyacımız günden güne artıyor. Bu ihtiyacı karşılamak için daha çok enerji üretmeye çalışırken enerjinin güvenle taşınması da önemli bir konu haline geliyor. Teknolojide yaşanan gelişmelerle enerjinin kaynağından bizlere kadar güvenle ulaşmasını sağlayabiliyoruz. Bugün geldiğimiz noktada da akıllı cihaz teknolojisiyle hayatımızdaki çoğu süreci otomatikleştiriyoruz. Akıllı doğal gaz şebekeleriyle gaz arzını, arızaları ve acil durum planlarını uzaktan kontrol edebiliyor, olası tehlikelere hızla müdahale edebiliyoruz. Bu eylem gücünü bize sağlayan teknoloji ise SCADA sistemi olarak adlandırılıyor. Biz de bu yazımızda SCADA sisteminin detaylarından bahsedeceğiz. Gelin birlikte inceleyelim.

SCADA sistemi nedir?

İngilizce “Supervisory Control and Data Acquisition” cümlesinin baş harfleri kullanılarak oluşturulan SCADA ismi, merkezi kontrol ve veri toplama sistemi anlamına geliyor. Bir otomasyon teknolojisi olan SCADA sistemi, enerji, su ve atık yönetimi, petrol ve gaz, telekomünikasyon, ulaşım gibi birçok sektörde yaygın olarak kullanılıyor. Gerçek zamanlı veri toplama, uzaktan izleme ve kontrol, otomasyon, alarm yönetimi gibi özelliklere sahip olan SCADA sistemi, işletmelerin daha etkin ve güvenilir bir şekilde süreçlerini yönetmelerine yardımcı olan önemli bir teknolojidir. Akıllı doğal gaz şebekelerinde de sıkça tercih edilen SCADA sistemi, aşağıda saydığımız özellikleriyle ön plana çıkıyor.

Veri toplama ve izleme

SCADA sistemi, doğal gaz şebekesindeki sensörler aracılığıyla çeşitli verileri toplayabiliyor. Basınç, sıcaklık, akış hızı ve gaz kalitesi gibi önemli parametrelerin yer aldığı bu verileri merkezi bir konuma ileten SCADA sistemi, bu özelliğiyle operatörlere gerçek zamanlı bilgi alma imkânı sunuyor. Operatörler, sistemin mevcut durumunu izleyebiliyor ve böylelikle anormal koşulları hızla tespit edebiliyorlar.

Alarm ve hata yönetimi

Doğal gaz şebekesindeki anormallikleri tespit ettiğinde otomatik olarak alarm ve hata bildirimleri üreten SCADA sistemi, operatörlere haber verebiliyor. Olası bir gaz kaçağı veya basınç düşmesi durumunda, sistemin acil durum prosedürlerini başlatarak ilgili personeli uyarabilen SCADA sistemi sayesinde hızlı müdahale sağlanarak potansiyel tehlikelerin önüne geçilebiliyor.

“Doğal gaz şebekesindeki anormallikleri tespit ettiğinde otomatik olarak alarm ve hata bildirimleri üreten SCADA sistemi, operatörlere haber verebiliyor.”

Uzaktan kontrol ve işletim

SCADA sistemi, doğal gaz şebekesini uzaktan kontrol etme yeteneğiyle ön plana çıkıyor. Operatörler, merkezi kontrol odasından şebekeyi yönetebiliyor, valf ve regülatörlerin durumunu izleyebiliyor ve gerekli olduğunda müdahale edebiliyorlar. Bu uzaktan kontrol özelliği, işletme maliyetlerini azaltırken verimliliği de artırıyor. Örneğin, şebekeye gaz arzının optimize edilmesi için valfların açılıp kapanması gibi işlemler uzaktan gerçekleştirilebiliyor.

Veri analizi ve tahmin

Doğal gaz şebekesindeki verileri analiz ederek kullanışlı bilgiler sağlayabilen SCADA sistemi, bu veri analiziyle enerji tüketim desenlerine ve kullanım trendlerine dair bilgi edinmek için kullanılabiliyor. Böylece, gelecekteki talepleri tahmin etmek ve enerji dağıtımını optimize etmek için stratejik kararlar alınabiliyor. Ayrıca SCADA sistemi, veri kaynaklarından gelen büyük miktardaki veriyi işleyebiliyor ve analiz edebiliyor. Bu sayede operatörler, daha fazla görünürlük ve bilgi sağlayabiliyorlar.

Bakım ve onarım yönetimi

SCADA sistemi, doğal gaz şebekesindeki ekipmanların durumunu izleyerek bakım ve onarım faaliyetlerinin planlanmasına yardımcı olabiliyor. Sensörler ve izleme cihazları, ekipmanların performansını sürekli olarak izleyerek düşük verimlilik, arıza veya bakım gerektiren durumları operatörlere bildiriyor. Bu sayede, önceden planlanmış bakım faaliyetleri gerçekleştirilebilirken arızaların önlenmesi de sağlanabiliyor.

Özetle SCADA sistemi, akıllı doğal gaz şebekelerinin etkin ve güvenilir bir şekilde yönetilmesinde kritik bir role sahip. Veri toplama, izleme, uzaktan kontrol, hata yönetimi ve veri analizi gibi işlevleri sayesinde operatörlere gerçek zamanlı bilgi sağlayan ve hızlı müdahale imkânı sunan SCADA sistemi, enerji verimliliği ve güvenliği artırırken operasyonel maliyetleri de azaltıyor.

SOCAR Türkiye olarak biz de hizmet kalitemizi artırmak adına süreçlerimize çağın son teknolojilerini entegre ediyoruz. Doğal Gaz İş Birimi’nin geliştirdiği, EPDK onaylı 'Akıllı İç Tesisat Ar-Ge Projesi' ile SCADA sistemini bir arada kullanarak Bursa, Uludağ kayak merkezinde gaz şebekesinin verimliliğini ve güvenliğini artırdık.. Bölgedeki gaz teslim istasyonunda acil durum, yangın, gaz kaçakları durumlarında uzaktan veya otomatik olarak gaz arzının kesilmesini, tesisin takibini, güvenli ve sürekli gaz arzının sağlanmasını mümkün kıldık.

Projede kullandığımız düşük enerji tüketen ekipmanlar sayesinde güç tüketimini optimize ederek iletişimin sürekliliğini sağladık. Sensör verilerini merkezi işlemci üzerinde yorumlayarak sınır değerlere ulaşılması halinde hızla müdahale edebilir hale geldik. Böylelikle gaz kaçağı ve sel, yangın, deprem gibi doğal afetlerin olduğu acil durumlarda anlık olarak haberdar olunması, otomasyon yoluyla gaz arzının kesilmesi ve en kısa sürede müdahale edilmesi sağlanabilecek. Enerji sektöründeki öncü konumumuzla bugünün enerjisiyle yarınlar için çalışıyoruz.