İklim mücadelesinin yol haritasını belirleyecek COP28 Zirvesi’nin başlamasına çok az bir zaman kaldı. 30 Kasım - 12 Aralık tarihleri arasında, Dubai’de gerçekleşecek olan zirveye 70.000’den fazla kişinin katılması bekleniyor. Bunlar arasında hükümet temsilcileri, iş dünyasının liderleri, uzmanlar, akademisyenler, gençlik grupları ve pek çok sivil toplum çalışanı da yer alacak. SOCAR Türkiye olarak biz de COP28’e katılacak temsilcilerimiz ile müzakere gündemini en önden takip edeceğiz.

Peki gündemde hangi başlıklar var? COP28’den beklentiler neler? Gelin önce COP’un yakın tarihine kısaca değinelim, ardından bu yılın müzakere edilecek konularına birlikte göz atalım.

COP’lar (Conference of the Parties) neden düzenleniyor?

Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) küresel ısınmaya karşı, hükümetler arası seviyede imzalanan ilk anlaşmadır. Her yıl toplanan COP (Conference of the Parties) Konferanslarında, anlaşmaya taraf olan ülkeler bir araya gelerek iklim hedeflerini gözden geçirirler. Ülkelerin sunduğu raporlar, Sözleşme’nin hedeflerine yönelik nasıl bir ilerleme kaydedildiğine ilişkin içgörüler verir.

Küresel stok değerlendirmesi açıklanacak

Bu yıl Taraflar Konferansı’nın 28.’si yani COP28 düzenleniyor. Zirve yaklaşırken gezegenin geleceğine yönelik umutlar da artmaya devam ediyor. Özellikle de COP28, geçmiş zirvelere kıyasla kritik bir öneme sahip. Zira bu yılki zirvede, ilk defa Küresel Stok Değerlendirmesi’nin (GST) sonuçları açıklanacak.

Küresel Stok Değerlendirmesi (GST) kararı ilk defa COP21’de imzalanan Paris İklim Anlaşması’nda alındı. Emisyon azaltımı ve iklim değişikliğinin etkilerine uyum sağlama sürecinin yanı sıra bununla ilgili uygulama ve destek mekanizmalarının izlenmesini de içeriyor. Bu kapsamda şimdiye kadar yapılan bilgi toplama ve teknik raporların değerlendirilmesi süreçlerinin ardından, değerlendirme çıktıları bu yılki COP’ta ilk defa tartışılacak.

Paris İklim Anlaşması’nda alınan kararlar, küresel sıcaklık artışını sanayileşme öncesi döneme kıyasla 2°C’nin olabildiğince altında, mümkünse 1,5 °C seviyesinde tutmayı amaçlıyor. Küresel Stok Değerlendirmesi (GST) sonuçları, 1,5 °C hedefine ulaşmak için şimdiye kadar kaydedilen ilerlemeleri göstermiş olacak. Buna bağlı olarak iklim planlarının gözden geçirilmesi ve eksiklerin tespit edilmesi için de sağlam bir dayanak oluşturacak.

COP28’de neler konuşulacak?

COP28’in başkanlığını üstlenen Birleşik Arap Emirlikleri kısa bir süre önce bir duyuru metni yayımladı. Sözcülük tarafından yapılan duyuruya göre zirvede öncelikli olarak değerlendirilecek konular şöyle:

Enerji geçişini ve emisyon azaltım çözümlerini hızlandırmak:

COP28, fosil yakıtların kademeli olarak azaltılması süreçlerinin hızlandırılması için bir kilometre taşı olmayı hedefliyor. Bu noktada yenilenebilir enerji yatırımlarının artırılması, enerji verimliliği sağlanması, geçiş sırasında enerji güvenliğini mümkün kılacak finansman ve teknolojilerin oluşturulması için izlenecek yol ve yöntemleri belirlemesi bekleniyor.

İklim finansmanı konusunda yeni bir anlaşmanın çerçevesini oluşturmak:

Gelişmekte olan ülkeler iklim değişikliğinin etkilerine yanıt vermekte yetersiz kaldığından bu sürece uyum sağlamaları için yeterli seviyede bir iklim finansmanının oluşturulması önem arz ediyor. COP28 Başkanlığı tarafından yapılan “uyum finansmanının 2025 yılına kadar ikiye katlanması” çağrısı zirvede müzakere edilecek konular arasında olacak. Ayrıca finansmanın gelişmekte olan tüm ülkeler için karşılanabilir, kullanılabilir ve erişilebilir olmasına yönelik somut düzenlemelerin de kararlaştırılması bekleniyor.

“Gelişmekte olan ülkeler iklim değişikliğinin etkilerine yanıt vermekte yetersiz kaldığından bu sürece uyum sağlamaları için yeterli seviyede bir iklim finansmanının oluşturulması önem arz ediyor.”

Kayıp ve Zarar Fonu düzenlemelerinin hayata geçirmek:

COP 27’de anlaşmaya varılan Kayıp ve Zarar Fonu’nun operasyonel olarak uygulanabilmesi için gerekli adımların COP28’de atılması bekleniyor. Müzakereler boyunca fonun toplanması, yönetilmesi ve işletilmesine ilişkin birçok sürecin açıklığa kavuşturulması hedefleniyor.

Doğayı, insanları, yaşamları ve geçim kaynaklarını iklim eyleminin merkezine koymak:

COP28 Başkanlığı hükümetlerin, endüstriyel kuruluşların ve bireylerin, iklim hedeflerine yönelik üzerine düşen rolü nasıl oynayabileceğine ilişkin dünyaya açık bir mesaj vermeyi hedefliyor. Bu doğrultuda sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunmaya yönelik eylem çağrılarını sürdürmesi bekleniyor.

Yatırım ve politika önceliklerini çeşitlendirmek ve sağlamlaştırmak:

COP28 Başkanlığı; doğa, gıda ve tarım, sağlık, su, yardım ve iyileşme konularında kapsayıcı politika, finans ve teknoloji çözümlerinin desteklenmesi için öncü rol üstlenmeye hazırlanıyor. Zirve boyunca sektörlerdeki aktörleri koalisyonlar kurmaya teşvik ederek Paris İklim Anlaşması’nın hedeflerine giden yolu sağlamlaştırmaya odaklanacak. Ayrıca biyolojik çeşitliliği ve hayati önem taşıyan doğal karbon yutaklarını koruyacak girişimleri teşvik ederek platformlandırmayı önceliğine alıyor.

Özetle COP28, küresel stok sayımının ilk sonuçlarının paylaşılması bakımından iklim eylemleri konusunda tüm tarafları daha güçlü adımlar atmaya yönlendirebilir. Küresel ısınmayı 1,5°C ile sınırlamak için hükümetlere, Ulusal Katkı Beyanları’nı (NDC'ler) güncellemeleri için etkili yöntemler sunabilir.

SOCAR Türkiye olarak biz de insana, topluma ve çevreye olan sorumluluklarımızın bilinciyle COP28 gündemine ortak olacağız. Zirveye katılım sağlayarak enerji geçişine öncülük edecek çözüm yöntemlerini çok yakından takip edecek, bilgi ve birikimlerimizi katılımcılarla paylaşacağız. Bu vesileyle sektöre ve iklim çözümüne giden yolda doğacak iş birliklerine ilham olmayı amaçlıyoruz. Tüm enerjimizle daha temiz bir çevrenin yaratılması için var gücümüzle çalışmaya devam edeceğiz.