Drone’lar, diğer bir isimle insansız hava araçları (İHA) son yıllarda hızla popülerleşen teknolojiler arasında. Uzaktan kumanda edilebilmesi, yarı otonom çalışabilmesi, yüksek manevra kabiliyeti, çevre dostu olması gibi özellikleriyle işletmeler tarafından yoğun ilgi görüyor. İngiltere Drone Denetleme Şirketi Skykam’ın verilerine göre küresel drone pazarının 2025 yılına kadar 43,35 milyar dolara ulaşması bekleniyor.

Peki drone teknolojisi nasıl çalışıyor? Hangi alanlarda kullanılıyor ve sektörlere ne gibi avantajlar sağlıyor? Gelin şimdi bu soruların yanıtlarına göz atalım…

Drone nedir?

İçinde insan olmadan uçurulabilen, motorlu ve döner kanatlı (rotorlu), ufak hava aracıdır. Radyo frekansı ile uzaktan kumanda edilebilir veya yazılımlar yardımıyla önceden belirlenmiş bir rotayı takip edebilirler. Hafif kompozit malzemelerden üretildikleri için ağırlıkları azdır. Bu sayede hızlı hareket edebilir ve oldukça yükseğe çıkabilirler.

Başlangıçta askeri amaçlarla kullanılmasına rağmen günümüzde enerji, tarım, inşaat, lojistik gibi birçok sektörde yer buldular. Üzerlerine yerleştirilen kameralar ile yüksek kaliteli fotoğraf ve videolar çekebiliyor, gelişmiş bataryaları sayesinde uzun süre uçabiliyor, GPS ve diğer sensörler yardımıyla yüksek doğrulukta haritalama yapabiliyorlar.

İnsansız hava araçlarının tasarım, üretim, denetim, kullanımını içine alan tüm teknolojilere drone teknolojisi deniyor. Drone teknolojisi yüksek çözünürlüklü kameralar, yapay zekâ desteği ve akıllı sensörler gibi yeni yatırımlarla hızla gelişiyor. Fakat kullanım alanları sektörden sektöre değişiyor. Bunlara birlikte bakalım…

“Drone teknolojisi yüksek çözünürlüklü kameralar, yapay zekâ desteği ve akıllı sensörler gibi yeni yatırımlarla hızla gelişiyor.”

Tarımsal uygulamalar

Drone’lar sensörler yardımıyla tarım arazilerinde istenmeyen durumları erkenden tespit edebiliyor. Tarımsal hastalıklar, zararlı otlar veya bitkilerin su ihtiyaçlarını ayırt edebiliyorlar. Üzerlerine yerleştirilen püskürtme ekipmanlarıyla ilaçlama yapabiliyorlar. Üstelik tek bir uçuşta yüzlerce dönüm araziyi gözetleme yeteneğine sahipler. Bu bakımdan sektörde önemli ölçüde maliyet avantajı yarattığını söyleyebiliriz.

Ürün teslimatı

Tedarik zinciri içerisindeki son adım teslimat aşamasında drone kullanımı hızla yaygınlaşıyor. Özellikle Covid-19 salgını sonrasında temassız teslimatların önem kazanması bu alandaki yatırımları daha da artırdı. Drone ile teslimatın sağladığı avantajlar saymakla bitmiyor. Geleneksel yöntemlere kıyasla daha düşük bir işletme maliyeti gerektiriyor. Trafik ve zorlu arazi koşullarından etkilenmediği için alıcıya kargoyu hızlı ve sorunsuz bir şekilde ulaştırabiliyor. Öte yandan taşımacılıkta kullanılan kara taşıtlarına göre düşük bir karbon ayak izine sahip. Özetle geleceğin teslimat teknolojileri arasında drone’ları görmek mümkün.

Kentsel tasarım ve inşaat

Yapı ve inşaat sektöründe de drone kullanımının popülerleştiğini görüyoruz. Bunun temel nedeni şantiyelerin 3 boyutlu modellenmesinde iş yükünü önemli ölçüde hafifletiyor olması. Dahası, keşif aşamasından haritalamaya, hacim hesaplamalarından altyapı çalışmalarına kadar inşaat sektörünün birçok aşamasında yüksek verimlilik sağlıyor. Drone’lar GPS ve sensörlerle donatılarak gelişimini artırdıkça kentsel tasarımlarda kullanılması da kaçınılmaz hâle geliyor.

Arama kurtarma çalışmaları

Doğal afet veya acil durumlarda yürütülen arama-kurtarma çalışmalarında drone teknolojisi sıkça kullanılıyor. Drone üzerine yerleştirilen termal kamera ve sensörler sayesinde kaybolan ve yaralanan insanlar havadan tespit edilebiliyor.

Enerji operasyonları

Drone’lar enerji sektöründe birçok farklı alanda kullanılabiliyor. Bunların başında iş sağlığı ve güvenliği geliyor. Enerji tesisleri doğası gereği çevre ve işçi sağlığı açısından pek çok riski de içerdiğinden oluşabilecek tehlikelerin erken tespit edilmesi şart. Ekipmanlar, üretim mekanizmaları ve hatta binalar periyodik olarak incelenmeli ve raporlanmalı. Tam da burada drone teknolojisi çok önemli bir role sahip. Arazi içerisinde çıkan yangın, arıza veya herhangi bir hasarı havadan tespit edilebiliyor, elde ettiği verileri raporlayabiliyor.

Petrol ve gaz endüstrisinde erişiminin zor olduğu sahalara drone’lar yardımıyla girilebiliyor. Depolama tankları, boru hatları, baca ve flare (gaz yakma bacası) gibi tesis yapılarında oluşan korozyon, çatlak, dökülme ve sızıntılar, termal ve RGB gibi farklı kamera destekli drone’lar yardımıyla güvenli bir şekilde tespit edilebiliyor.

Elektrik hatlarının denetiminde drone’lar işletmelere büyük avantajı sağlıyor. İnsan gücüyle yapılan arıza tespitlerinde, güvenlik açısından tüm güç hattının kapatılması gerekiyor. Ancak drone’lar yüksek voltajlı elektrik hatlarına yakın mesafede uçabiliyor. Bu nedenle hasarlı kısım, elektriğin kesilmesine gerek bile duyulmadan kolaylıkla tespit edilebiliyor.

Yenilenebilir enerji tarafında da drone teknolojisine çok sık rastlıyoruz. Örneğin RES’lerde rüzgâr türbinlerinin kanatlarının düzenli olarak muayene edilmesi gerekiyor. Kanat üzerinde buzlanma veya herhangi bir hasarın tespiti drone’lar yardımıyla çok daha kısa sürede yapılabiliyor. Bununla birlikte türbinlerin bakım ve temizlik işlemlerinde de kullanılabiliyorlar. Yenilenebilir enerji geçisinde drone’lara büyük sorumluluk düşeceği kesin.

SOCAR Türkiye olarak biz de drone teknolojisinin gelişimini çok yakından takip ediyoruz. Bu kapsamda SOCAR Türkiye Ar-Ge ve İnovasyon bünyesinde SmartXfly servisini hizmete sunduk. SmartXfly, endüstriyel sahalarda ulaşılması güç, zaman gerektiren ve hayati risk teşkil eden noktalara insansız hava araçları yardımıyla ulaşarak gerekli tetkik ve tespitlerin yapılmasını sağlıyor. Yüksek çözünürlüklü RGB, lidar, multispektral kameralarla insan gözünün dâhi göremeyeceği farklı dalga frekanslarını ayırt ederek tesis sahasında modelleme, ayrıntılı hava analizi gibi pek çok çalışma yürütebiliyor. Öte yandan hizmet boyunca yapay zekâ modülleri ile entegre çalışabilen İHA’lar kullanıldığından yüksek doğrulukta arıza tespitinde bulunulabiliyor.

Görüldüğü gibi drone teknolojisi son yıllarda büyük bir ivme kazanmış durumda. Biz de önümüzdeki dönemde bu alandaki yatırımlarımızı genişletmeye, teknolojinin sunduğu fırsatlardan en iyi şekilde yararlanmaya devam edeceğiz.